داربست‌های فلزی از نظر جنس، شکل قطعات و شیوه بستن به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. در این راهنمای جامع، به بررسی 10 نوع داربست فلزی پرکاربرد می‌پردازیم، همچنین تصاویر، کاربرد، مزایا و معایب هر یک از انواع داربست فلزی را برای شناخت دقیق‌تر به شما ارائه می‌دهیم.
فهرست مطالب این مقاله
داربست پیش‌ساخته
این نوع داربست‌ها در واقع، قاب‌های از پیش ساخته‌شده، می‌باشند. و بسته به کاربرد مورد نظر، در طرح‌ها و اندازه‌های متفاوتی از جمله چهارپایه داربستی، داربست مثلثی و داربست خرپایی ساخته می‌شوند.
داربست پیش‌ساخته برای پروژه‌های خاص با نیازهای ثابت و از پیش تعیین‌شده مناسب است، و معمولاً در پروژه‌هایی با نیاز به استحکام مشخص یا طراحی‌های خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد. داربست‌های پیش‌ساخته برای پروژه‌های مرتفع مناسب نیستند، و به فضای کافی و سطح زمین صاف برای نصب پایدار نیازمندند. اما برای پروژه‌هایی با ارتفاع متوسط انتخابی مناسب هستند.
داربست هوایی یا کنسولی
این نوع داربست به صورت افقی از یک سازه بیرون زده و نیازی به پایه‌های عمودی در سطح زمین ندارد. در این روش، تیرهای کنسولی به دیوار یا سازه‌ای محکم متصل شده، و سکوی داربست روی آن‌ها قرار می‌گیرد. به دلیل نیاز به ثبات بالاتر، نصب این نوع داربست نسبت به دیگر داربست‌ها پیچیده‌تر است، و نیازمند دقت بالایی می‌باشد.
داربست هوایی به کارگران، امکان دسترسی به بخش‌های دور از دسترس ساختمان‌ها را می‌دهد. و برای فضاهایی که امکان نصب روی زمین وجود ندارد، دسترسی آسان به نقاط دور از سطح زمین و حفظ فضای باز زیرین، مانند راهروها یا مسیرها، مناسب است. این نوع داربست در ساخت پل‌ها و تونل‌ها، تعمیر و رنگ‌آمیزی دیوارهای مرتفع، و کار در سازه‌های صنعتی کاربرد دارد.
داربست معلق
داربست فلزی معلق توسط کابل‌ها یا زنجیرها، به سقف یا سازه بالایی متصل میشود. و به کارگران امکان می‌دهد، که از بالا به پایین کار کنند. این داربست‌ها همچنین می‌توانند به راحتی جابجا شده و تنظیم ارتفاع شوند، که این ویژگی در پروژه‌های چندمرحله‌ای یک مزیت بزرگ محسوب میشود.
داربست معلق، به دلیل ویژگی‌های خاصی مانند دسترسی به نقاط دور از سطح زمین، و عدم نیاز به پایه‌های ثابت بر روی زمین، برای پروژه‌های بلندمرتبه ایده‌آل است. و در مقاوم‌سازی، تعمیرات، شست‌وشو و رنگ‌آمیزی ساختمان‌های بلند مانند آسمان‌خراش‌ها، نصب تابلوها و سیستم‌های نورپردازی، و همچنین پروژه‌های صنعتی مانند تعمیرات نیروگاه‌ها و برج‌های خنک‌کننده، استفاده میشود.
داربست مدولار
این نوع داربست از اجزا ماژولار (جداشدنی) مانند لولهها تشکیل شده است، که بر خلاف قاب‌های پیش‌ساخته، می‌توان اجزا را در طرح و ابعاد دلخواه، به راحتی متصل کرد. مهمترین مزیت داربست مدولار، امکان ایجاد ساختارهای متفاوت و متناسب با نیاز هر پروژه، قطعات کم‌حجم، و حمل‌ونقل و انبار کردن ساده است.
به دلیل سهولت نصب، طراحی‌پذیری بالا و قابلیت تنظیم در ارتفاعات و ابعاد مختلف، داربست مدولار یکی از پرفروش‌ترین و پرکاربردترین انواع داربست فلزی است. در ادامه بعضی از مهمترین انواع داربست فلزی مدولار را بررسی می‌کنیم.
داربست لوله‌ای
داربست لوله‌ای یا داربست ستونی به دلیل سادگی ساختار و کارایی متنوع برای انواع پروژه‌ها، یکی از انواع داربست فلزی پرکاربرد و محبوب در ساخت‌وساز است. در این نوع داربست، لولهها به صورت عمودی و افقی، توسط بست‌ها به هم متصل می‌شوند.
از مزایای این نوع داربست، انعطاف‌پذیری در طراحی سازه، توانایی سازگاری با شرایط مختلف پروژه، قابلیت تنظیم در هر ارتفاع، سهولت نصب و استحکام بالا اشاره کرد. برای اجرای پروژه‌های ساخت‌وساز، از ویلاهای کوچک تا برج‌های مرتفع، از پروژه‌های صنعتی تا نصب بنر، از ساخت خیمه تا داربست هوایی (کنسولی)، انواع کفراژ و قالب‌بندی بتن، نصب داربست فلزی لوله‌ای، یکی از بهترین گزینه‌هاست.
داربست چکشی
داربست چکشی به دلیل استفاده از اتصالات گَوه‌ای (با ضربه چکش قفل و باز می‌شوند)، در پروژه‌های صنعتی، ساختمانی و قالب‌بندی بتن بسیار محبوب است. مزیت این نوع داربست، نصب سریع و استفاده در زوایا و ارتفاعات مختلف بوده، و برای پروژه‌هایی که به تحمل بار بالا نیاز دارند، مناسب می‌باشد. داربست چکشی در انواع مختلفی مثل کاسه‌ای، ستاره‌ای و رینگ‌لاک تولید میشود.
داربست خرپایی و داربست مثلثی
داربست مثلثی از قطعات پیش‌ساخته مثلثی، و داربست خرپایی از قطعات پیش‌ساخته دو‌بعدی یا سه‌بعدی ساخته شده‌اند. اما به دلیل سرعت و سهولت مونتاژ و جداسازی، جزو داربست‌های مدولار نیز محسوب می‌شوند. در واقع بسیاری از انواع داربست، شامل قطعات پیش‌ساخته‌ای هستند، که بصورت مدولار به هم متصل می‌شوند.
| ویژگی | داربست چکشی | داربست مثلثی | داربست خرپایی |
|---|---|---|---|
| نوع اتصال | گوه‌ای | پیش‌ساخته | پیچیده |
| سرعت نصب | بسیار سریع | سریع | کندتر |
| تحمل بار | بالا | بسیار بالا | بالا |
| انعطاف‌پذیری | زیاد | کم | متوسط |
| کاربرد اصلی | بتن‌ریزی، پروژه‌های صنعتی | قالب‌بندی بتن، پروژه‌های با ارتفاع متوسط | پروژه‌های سنگین و سازه‌های صنعتی |
| هزینه | متوسط | بالا | بالا |
| پایداری | بالا | بسیار بالا | بالا |
| وزن قطعات | متوسط | سنگین | متوسط |
| محدودیت فضا | قابل تنظیم | محدود | متوسط |
داربست کفراژ
کفراژبندی، بستن داربست به صورت سازه سه بعدی است. کاربردهای آن، ایجاد سطحی وسیع برای عملیات روی سقف ساختمان، ساخت غرفه، و مهم‌تر از همه، زیر بتن و قالب‌بندی بتن می‌باشد. این نوع سازه با داربست‌های مختلفی از جمله لوله‌ای، خرپایی و مثلثی پیاده‌سازی میشود.
داربست متحرک
این نوع داربست برای جابه‌جایی آسان طراحی شده، و معمولاً دارای چرخ‌های قفل‌شونده است. همچنین گاهی از ریل هم برای جابجایی استفاده میشود. بجای نصب حجم زیادی داربست ثابت، می‌توان از حجم کمی داربست متحرک استفاده کرد، و پس از انجام کار یک بخش، داربست را برای ادامه کار به بخش دیگر منتقل کرد. درنتیجه با میزان داربست مصرفی کمتر، نصب سریع و جابه‌جایی آسان، زمان و هزینه را کاهش می‌دهد.
این نوع داربست برای پروژه‌هایی که نیاز به تغییر مکرر موقعیت دارند، مانند ساخت‌وساز داخلی، تعمیر و نگهداری، نصب تجهیزات و دسترسی به قفسه‌های بلند ایده‌آل است. این داربست‌ها به‌طور گسترده در پروژه‌های سبک و متوسط مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما برای پروژه‌های با ارتفاع زیاد یا بارهای سنگین مناسب نیستند، و نیاز به سطح صاف برای حرکت دارند.
داربست سنگین
این داربست از لوله‌های فولادی با قطر و ضخامت زیاد ساخته شده، و برای پروژه‌هایی که نیاز به تحمل وزن تجهیزات سنگین و تعداد زیادی از کارگران دارند، طراحی شده است. مزایای داربست فولادی سنگین، مقاومت بالا در برابر ضربه، فشار، و آب‌وهوای نامساعد می‌باشد.
این نوع داربست، قابلیت استفاده برای سازه‌های افقی، عمودی یا شیب‌دار را دارا می‌باشد. و در پروژه‌های پرریسک مانند نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها، پروژه‌های زیرزمینی، معادن، ساخت آسمان‌خراش‌ها و بازسازی سازه‌های تاریخی کاربرد دارد.
داربست آلومینیومی
داربست آلومینیومی به دلیل وزن پایین، حمل و نقل و نصب را آسان می‌کند. و در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی مقاوم است، که برای محیط‌های مرطوب بسیار مناسب است. انواع مختلفی از داربست آلومینیومی به صورت پیش‌ساخته و یا مدولار وجود دارند. برخی از داربست‌های آلومینیومی، متحرک و دارای چرخ‌های قفل‌شونده هستند.
داربست آلومینیومی، برای پروژه‌هایی با نیاز به نصب سریع و جابه‌جایی مکرر، کار در فضای داخلی و نصب تجهیزات، مناسب است. با این‌حال، ظرفیت تحمل بار کمتری نسبت به داربست‌های فولادی دارد، برای پروژه‌های سنگین توصیه نمی‌شود، و در برابر ضربه شدید، ممکن است تغییر شکل دهد.
داربست نمایشگاهی (اسپیس فریم)
داربست نمایشگاهی معمولاً از فولاد یا آلومینیوم ساخته میشود. و برای ساخت غرفه‌های نمایشگاهی، استیج‌ها و تابلوهای تبلیغاتی به کار می‌رود. به همین دلیل طراحی زیباشناختی دارد. و برای تحمل بارهای گسترده و نصب تجهیزات، با ساختار مشبک یا خرپایی پیاده‌سازی میشود.
داربست پایه‌دار (شمع‌بندی)
نوعی داربست‌بندی است که برای حمایت و تقویت سازه‌ها در هنگام ساخت‌وساز، تعمیر، یا بازسازی استفاده میشود. در این روش، داربست‌ها یا پایه‌های اضافی به صورت عمودی و ضربدری یا زاویه‌دار، به داربست اصلی متصل می‌شوند. این ستون‌ها باعث پایداری در برابر فشارهای جانبی و نیروی باد می‌شوند.
این نوع داربست‌بندی برای پل‌ها و سازه‌های زیر زمینی ایده‌آل است. و به‌طور خاص برای تحمل بارهای سنگین، حفظ تعادل، جلوگیری از واژگونی، و استحکام سازه‌هایی که موقتاً ضعیف یا آسیب‌پذیر شده‌اند، طراحی میشود.
نتیجه‌گیری
انتخاب داربست فلزی مناسب، به عوامل مختلفی مانند نوع پروژه، ارتفاع مورد نیاز، بار تحملی داربست و محیط کاری بستگی دارد. برای انتخاب مناسب‌ترین انواع داربست فلزی، باید تمامی الزامات ایمنی را در نظر گرفت و با توجه به شرایط پروژه تصمیم‌گیری کرد. برای آشنایی دقیق‌تر با هریک از انواع داربست فلزی و یا سایر انواع داربست، به صفحه انواع داربست مراجعه کنید.
منابع پیشنهادی
Scaffolding Safety Guidelines – OSHA (Occupational Safety and Health Administration) منبع معتبر جهانی برای رعایت اصول ایمنی در نصب و استفاده از داربست‌ها. این دستورالعمل‌ها شامل قوانین و نکات مهم ایمنی برای کار در ارتفاع است.
osha.gov
